روش های ترک اعتیاد
اعتیاد به مواد مخدر قابل درمان و خلاصی از آن، به طور کامل میسر است. اما ترک اعتیاد یک فرآیند طولانی بوده و نیازمند تلاش زیاد است.
عود کردن این بیماری، بخشی از فرآیند ترک است. به عبارتی یک درمان تأثیرگذار ناگهان رخ نمی‌دهد و هر بهبودی، نشانه‌ی یک پیشرفت محسوب میشود.
اعتیاد جنبه‌های بسیاری از عملکرد یک فرد را، از توانایی تاب‌آوری در برابر مشکلات گرفته تا ایفای یک نقش خلاق و مفید در جامعه، تحت تأثیر قرار می‌دهد
اما چرا سلامتی فرد معتاد به خطر می‌افتد؟
یک فرد معتاد ممکن است از انواع بیماری‌های جسمی و روانی در کنار اعتیاد رنج ببرد و در زندگی اجتماعی هم یک فرد سرخورده باشد. شرایط بر فرد معتاد چنان سخت میشود که معمولاً همه‌ی افراد معتاد حداقل یک بار به فکر ترک می‌افتند. برای آشنایی با آثار اعتیاد می‌توانید مقاله‌ی « مشاوره خانواده و ترک اعتیاد » را مطالعه کنید.
انواع روش های ترک اعتیاد
ترک اعتیاد می‌تواند شامل چندین روش درمانی باشد. البته معمولاً ترکیبی از روش‌ها جواب می‌دهد و اجزای مراحل درمان می‌توانند در طول فرآیند بهبودی تغییر کنند.
در ادامه به معرفی انواع روش‌های ترک اعتیاد می‌پردازیم:
سم‌زدایی
سم‌زدایی تحت نظارت پزشک انجام میشود. ممکن است این روش مورد نیاز باشد. اما دقت کنید که این روش اولین مرحله‌ی درمان است و احتمال عود در آن بالاست. سم‌زدایی دو مرحله دارد:
- مرحله‌ی اول شامل از بین بردن وابستگی بدن به مواد است، طوری که بیمار از مواد پاک شود و با عدم مصرف خمار نشود.
- مرحله‌ی دوم پاک ماندن است. در این مرحله فرد باید بتواند خودش را کنترل کند و دیگر به سمت مواد مخدر بر نگردد.
دارو درمانی
داروها می‌توانند مصرف مواد را کاهش دهند یا برای غلبه بر افسردگی و اضطراب که معمولاً افراد معتاد را رنج می‌دهند، مورد استفاده قرار بگیرند.
مصاحبه‌ی انگیزشی
مصاحبه‌ی انگیزشی در روش های ترک اعتیاد به شکل جلسات مشاوره‌ای کوتاه مدت اتفاق می‌افتد و به فرد معتاد کمک می‌کند تا احساسات ضد و نقیضش در مورد درمان را حل و فصل کند و برای درمان انگیزه پیدا کند.
درمان شناختی – رفتاری
درمان شناختی-رفتاری یک روش درمانی است که در فرآیند ترک اعتیاد به فرد کمک می‌کند تا موقعیت‌هایی که اشتیاق به مصرف دوباره‌ی مواد در آن ها زنده میشود را بشناسد و بر آن ها غلبه کند.
گروه درمانی
گروه درمانی فضایی را برای فرد معتاد فراهم می‌کند که در آن احساس تنهایی و متفاوت بودن با سایر افراد جامعه را نداشته باشد و با دیگران هم‌ذات‌پنداری کند. افراد معتاد در گروه درمانی بر هم اثر می‌گذارند و از هم حمایت میکنند.
مشاوره خانواده در فرایند ترک اعتیاد نقش مهم و تأثیرگذاری دارد.
خانواده درمانی
در خانواده درمانی افراد خانواده‌ی فرد معتاد آموزش می‌بینند، برای حل و فصل تعارضات بین افراد خانواده تلاش میشود، همچنان که فرد در حال ترک اعتیاد است، صمیمیت به خانواده باز می‌گردد و با حمایت افراد خانواده از فرد معتاد، فرآیند ترک اعتیاد تسریع میشود.
آموزش مهارت‌های زندگی
وقتی کسی معتاد میشود، معمولاً عملکردش در زمینه‌های تحصیلی و شغلی کاهش می‌یابد. با آموزش مهارت‌های زندگی فرد معتاد به نوعی دوباره به زندگی بر می‌گردد و در تعاملات فردی و اجتماعی پیشرفت می‌کند.
ترک اعتیاد توسط طیف وسیعی از روش‌های درمانی صورت می‌گیرد. از روش‌های سرپایی گرفته تا جلسه‌های روان‌درمانی طولانی و مصرف داروهای مختلف، همه می‌توانند در فرایند ترک اعتیاد مفید باشند.
برنامههای۱۲ قدم
برنامههای ۱۲ قدم به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های ترک اعتیاد شناخته میشود. این برنامه‌ها اولین بار در سال ۱۹۳۹ در کتابی به نام الکلی‌های گم‌نام، برای درمان معتادان الکلی ارائه شدند و آنقدر موفقیت‌آمیز بود که گروه‌های دیگر معتادان هم به آنها علاقه نشان دادند و از آنها بهره بردند. امروز بیش از ۲۰۰ انجمن در سراسر جهان این برنامه‌ها را برای درمان اعتیاد اجرا میکنند.
فرض اصلی این برنامه‌ها این است که آدم‌ها می‌توانند در فرآیند ترک اعتیاد به همدیگر کمک کنند و این اتفاق می‌تواند در طول جلسات متعدد و با ملاقات‌هایی اتفاق بی‌افتد که افراد در آنها تجربه‌هایشان را با هم سهیم می‌شوند و از همدیگر حمایت میکنند.
برنامههای ۱۲ قدم، فضایی را برای افراد معتاد فراهم میکنند که در آنجا اعتیاد خودشان را بپذیرند، تجربه‌هایشان را پردازش کنند و از الگویی جدید پیروی کنند. این برنامه‌ها با انواع تمرین‌ها در مواردی مثل موارد زیر به افراد کمک میکنند:
- توانایی شناخت و پذیرش این واقعیت که فرد معتاد در حال تجربه‌ی اعتیاد است
- باور بر این موضوع که اعتیاد عوارض زیادی دارد و برای کنترل آن از طریق راهنمایی‌های بیرونی نیاز به تصمیم گیری داریم
- مشاهده‌ی خود و آگاهی از رفتارهایی که بخشی از اعتیاد هستند
- پذیرش خود و توانایی تغییر رفتارها
- شناخت توانایی‌ها، ایجاد عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس
- هم‌دلی با کسانی که از اعتیاد رنج می‌برند و با آن درگیر هستند
- ترک اعتیاد و کمک به دیگران برای ترک
- شروع یک زندگی پاک و خالی از اعتیاد
به این نکته هم توجه داشته باشید که:
روشی که برای یک فرد معتاد مناسب است، الزاماً برای شخصی دیگر جواب نمی‌دهد. اما اعتیاد یک بیماری قابل‌درمان است. شواهد نشان می‌دهند که در فرآیند ترک اعتیاد، هیچ چیز مهم تر از تعهد فرد معتاد به مراحل درمان نیست.